Trong những năm gần đây, các doanh nghiệp Việt Nam khi kinh doanh ở nÆ°á»›c ngoài, đặc biệt là Châu Âu liên tục bị cá nhân, doanh nghiệp nÆ°á»›c sở tại kiện đòi bồi thường vi phạm hợp đồng. Và Ä‘a số trong những vụ kiện này khi có phán quyết của Tòa án sở tại, các DN Việt Nam đều phải ngậm ngùi bồi thường, (cho dù những vi phạm là không rõ ràng), bởi nếu không bồi thường thì hệ thống luật pháp của nÆ°á»›c sở tại sẽ can thiệp, và lúc đó DN Việt Nam “hết đường” làm ăn không chỉ tại nÆ°á»›c đó mà còn cả Châu Âu.



 
     Ở nÆ°á»›c ngoài đã vậy, ở trong nÆ°á»›c, các DN Việt Nam cÅ©ng chịu thua thiệt đủ đường khi có tranh chấp quan hệ vá»›i các DN nÆ°á»›c ngoài. Đơn cá»­ bị vi phạm hợp đồng, má»™t DN trong nÆ°á»›c đã khởi kiện má»™t tập Ä‘oàn nÆ°á»›c ngoài có văn phòng đại diện (VPĐD) tại Việt Nam và được tòa xá»­ thắng kiện buá»™c bồi thường hàng chục tá»· đồng. NhÆ°ng chỉ vì những ràng buá»™c về mặt pháp lý vá»›i DN nÆ°á»›c ngoài đặt VPĐD để kinh doanh tại Việt Nam chÆ°a chặt chẽ, mà khoản bồi thường này DN Việt không biết bao giờ má»›i có thể thi hành?

     Ngày 26/12/2008, Công ty CP Vinacam (Q.1, TP. HCM) ký hợp đồng vá»›i Công ty Keytrade AG (có văn phòng tại TP. HCM, trụ sở chính tại Thụy SÄ©) mua lô hàng 25.000 tấn phân urea (xuất xứ từ Nga hoặc Ukraine) vá»›i giá 239USD/tấn.

     Thời hạn giao hàng chậm nhất là 31/1/2009, phÆ°Æ¡ng thức thanh toán bằng thÆ° tín dụng không hủy ngang, hợp đồng quy định rõ luật áp dụng là luật Việt Nam và nếu có tranh chấp xảy ra thì sẽ được xét xá»­ bởi tòa án Việt Nam, theo luật Việt Nam. Thá»±c hiện hợp đồng này, ngày 02/1/2009, Vinacam đã mở tín dụng thÆ° bảo lãnh đúng nhÆ° cam kết tại Ngân hàng TMCP Đầu tÆ° và Phát triển Việt Nam (BIDV).

     Tín dụng thÆ° này còn được tu chỉnh ở má»™t vài Ä‘iểm vào ngày 06/1/2008 theo yêu cầu của Keytrade AG. Tuy nhiên, ngày 08/1/2009, phía Keytrade AG lấy lý do sá»± kiện Nga ngÆ°ng cung cấp khí đốt cho Ukraine, là sá»± cố bất khả kháng nên Keytrade AG không thể giao hàng cho Vinacam. Trong thông báo bất khả kháng của Keytrade AG có đính kèm thông tin từ Profercy nhÆ°ng không đính kèm thông báo của nhà máy và của chính phủ.

     Không chấp nhận, Vinacam đề nghị Keytrade AG nhanh chóng tìm nguồn phân urea từ Nga để cung cấp cho Vinacam. Bởi theo hợp đồng, nguồn hàng của Nga là Æ°u tiên số 1 chứ không phải là Ukraine, vì vậy lý do bất khả kháng mà Keytrade AG Ä‘Æ°a ra là không có cÆ¡ sở. Sau nhiều lần thÆ°Æ¡ng lượng, Keytrade AG đề nghị bán cho Vinacam 15.000 tấn SA giá rẻ coi nhÆ° má»™t sá»± bồi thường để hủy hợp đồng urea. Do cần hàng urea, Vinacam chấp nhận lùi ngày giao hàng sau 1 tháng nhÆ°ng không đồng ý nhận 15.000 tấn SA.

     Tuy nhiên, những thiện chí mà Vinacam Ä‘Æ°a ra đều bị Keytrade AG xem thường; Keytrade AG gá»­i thÆ° đặt Ä‘iều kiện cho Vinacam nếu Vinacam chấp nhận tăng giá từ 239 USD/tấn lên 345 USD/tấn, Keytrade AG sẽ tiếp tục giao hàng nhÆ°ng thời hạn giao hàng sẽ lùi lại 2 tháng so vá»›i hợp đồng đã ký. Không nhận được sá»± đồng ý tăng giá của Vinacam, Keytrade AG gá»­i fax tuyên bố hủy hợp đồng vá»›i Vinacam.

     Do Keytrade AG hủy hợp đồng trái pháp luật, phía Vinacam phải chịu thiệt hại nặng nề khi nhiều hợp đồng đã ký kết vá»›i các DN trong nÆ°á»›c bị hủy nên Vinacam ná»™p Ä‘Æ¡n khởi kiện Keytrade AG để đòi bồi thường.

     Ngày 11/6/2012, TAND TP. HCM Ä‘Æ°a ra xét xá»­ sÆ¡ thẩm vụ án. TrÆ°á»›c những bằng chứng mà Vinacam Ä‘Æ°a ra, TAND TP. HCM đã xá»­ Vinacam thắng kiện và buá»™c Keytrade AG phải bồi thường thiệt hại vì đã vi phạm hợp đồng cho Vinacam vá»›i số tiền hÆ¡n 43,6 tá»· đồng (là lợi nhuận mà Vinacam lẽ ra được hưởng nếu Keytrade AG thá»±c hiện đúng hợp đồng). Không đồng ý, Keytrade AG kháng án. Ngày 17/10/2012, TAND tối cao tại TP. HCM xá»­ phúc thẩm, bác Ä‘Æ¡n kháng án của Keytrade AG và giữ nguyên bản án sÆ¡ thẩm.

     Ngay sau khi bị xá»­ thua và bản án có hiệu lá»±c thi hành, trả lời đề nghị tá»± nguyện thi hành án của Vinacam, Keytrade AG đã có những bản fax, email đề nghị chuyển cho Vinacam 500.000 USD và há»— trợ quỹ khuyến học Vinacam 5.000 USD má»—i năm trong vòng 10 năm để Vinacam rút lại các đề nghị thi hành án. Tuy nhiên, đề nghị vô lý này đã bị Vinacam từ chối.

     Tiếp đó, Công ty Vinacam đã có Ä‘Æ¡n đề nghị Cục Thi hành án dân sá»± TP. HCM cho thi hành bản án. Cục Thi hành án cÅ©ng đã ra quyết định thi hành án, nhÆ°ng triệu tập nhiều lần mà đại diện Keytrade AG tại Việt Nam không đến làm việc.

     Điều bất thường là, ngay sau khi bị tòa xá»­ thua kiện thì Keytrade AG cÅ©ng tiến hành làm thủ tục đóng cá»­a VPĐD tại Việt Nam. TrÆ°á»›c tình hình này, Cục Thi hành án dân sá»± TP. HCM đã có văn bản đề nghị cÆ¡ quan có thẩm quyền ngăn chặn không chấp nhận thủ tục chấm dứt hoạt Ä‘á»™ng của VPĐD của Keytrade AG.

     Đồng thời, theo đề nghị của phía Vinacam, Cục Thi hành án cÅ©ng đã có văn bản cấm xuất cảnh đối vá»›i trưởng VPĐD của Keytrade AG tại Việt Nam. Tuy nhiên, dù bị cÆ¡ quan có thẩm quyền ngăn chặn không cho làm thủ tục đóng cá»­a, VPĐD Công ty này tại Việt Nam vẫn âm thầm đóng cá»­a khiến việc thi hành án của Vinacam gặp rất nhiều khó khăn. Vì vậy, ngày 12/6/2013 Cục Thi hành án dân sá»± TP. HCM đã phải gá»­i hồ sÆ¡ đề nghị Bá»™ TÆ° pháp làm thủ tục ủy thác tÆ° pháp cho cÆ¡ quan có thẩm quyền của Thụy SÄ© để tống đạt các quyết định thi hành án đối vá»›i Keytrade AG.

     Điều ná»±c cười ở chá»—, vá»›i cách làm ăn chá»™p giật, tráo trở, không uy tín nêu trên, nhÆ°ng trong tất cả các bản fax, email thÆ°Æ¡ng lượng vá»›i Vinacam, phía Keytrade AG đều thòng thêm câu: “ThÆ° này được viết trên cÆ¡ sở không làm mất Ä‘i hay làm tổn hại tá»›i quyền của Keytrade AG. Nó sẽ không làm tổn hại đến vị thế của Keytrade AG và cÅ©ng không thể được hiểu hoặc diá»…n giải nhÆ° má»™t sá»± thừa nhận trách nhiệm pháp lý”?!

     Luật sÆ° Trần Thái Bình – Văn phòng Luật Nhân Luật (Đoàn Luật sÆ° TP. HCM) cho biết, những trường hợp tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° của Vinacam không phải là hiếm, nhÆ°ng để giải quyết vấn đề này thì không Ä‘Æ¡n giản. Bởi không chỉ vì nÆ°á»›c ta và nhiều nÆ°á»›c khác trên thế giá»›i vẫn chÆ°a có hiệp định tÆ°Æ¡ng trợ tÆ° pháp, mà hiện tại các DN hay tập Ä‘oàn nÆ°á»›c ngoài khi mở VPĐD giao dịch tại Việt Nam khá dá»… ràng, chÆ°a có cÆ¡ chế ràng buá»™c khi các DN ngoại ký kết làm ăn tại Việt Nam, vì thế, khi các DN này “chạy làng” thì DN Việt Nam lãnh đủ”.

     Ông VÅ© Duy Hải, Tổng giám đốc Vinacam cho biết: Keytrade AG là má»™t tập Ä‘oàn kinh tế lá»›n, có giá trị thÆ°Æ¡ng hiệu mang tính toàn cầu, có quan hệ kinh doanh và mở VPĐD tại nhiều nÆ°á»›c, trong đó có Việt Nam. Giữa Vinacam và Keytrade AG đã có mối quan hệ làm ăn tÆ°Æ¡ng đối lâu dài, chính vì vậy chúng tôi má»›i tin tưởng ký kết hợp đồng mà không buá»™c họ phải có bảo lãnh ngân hàng.

     Tuy vậy, Ä‘iều mà chúng tôi hoàn toàn không ngờ tá»›i ở Keytrade AG đó là mặc dù mang danh má»™t tập Ä‘oàn kinh tế Ä‘a quốc gia tầm cỡ trên thế giá»›i, nhÆ°ng khi thị trường có biến Ä‘á»™ng mạnh dẫn tá»›i nguy cÆ¡ thua lá»— lá»›n (đến trên 2,5 triệu USD nếu phải tiếp tục thá»±c hiện hợp đồng vá»›i Vinacam - PV), Keytrade AG đã quyết định không thá»±c hiện hợp đồng đã ký vá»›i lý do “bất khả kháng” để “chạy làng”.

     Đây chính là bài học đắt giá của Vinacam và cÅ©ng là lời cảnh báo đến DN Việt Nam phải luôn luôn thá»±c hiện đúng luật và yêu cầu đối tác nÆ°á»›c ngoài thá»±c hiện đúng luật khi hợp tác kinh doanh.

     Keytrade AG  được thành lập vào năm 1997 có trụ sở tại Zurcherstrasse 66-68, 8800 Thalwil – Thuỵ Sỹ, là má»™t tập Ä‘oàn Ä‘a quốc gia vá»›i hàng chục công ty con và VPĐD trên toàn thế giá»›i và là má»™t trong những tập Ä‘oàn hàng đầu trong lÄ©nh vá»±c kinh doanh phân bón, ngÅ© cốc và các mặt hàng nông nghiệp khác.

     Năm 2000, Keytrade AG mở VPĐD tại TP.HCM (tầng 4 tòa nhà E.Town, Q.Tân Bình). Hiện văn phòng này tuy chÆ°a được phép của các cÆ¡ quan chức năng nhÆ°ng vẫn âm thầm ngừng hoạt Ä‘á»™ng.